Inhoud
Ontstoken amandelen
Men spreekt van een amandelontsteking bij een ontsteking van de neusamandelen en/of keelamandelen. Vaak wordt een amandelontsteking veroorzaakt door een virale infectie, maar bacteriën (streptococcen) kunnen ook in het spel zijn. Vooral bij kinderen kunnen de keel- en neusamandelen gemakkelijk ontstoken raken met keelpijn, slikklachten en een verhoging van de temperatuur tot gevolg. Het kind voelt zich vaak wat grieperig en heeft geen zin meer in eten. Heel vaak geneest een amandelontsteking binnen een paar dagen vanzelf. Met wat zelfhulpmaatregelen kun je de klachten goed bestrijden. Volwassenen kunnen ook last krijgen van ontstoken amandelen.
Welke functie hebben de amandelen?
De amandelen maken deel uit van het lymfestelsel en zijn onderdeel van het immuunsysteem, die binnendringende ziekteverwekkers (zoals virussen en bacteriën) zoveel mogelijk opvangt en onschadelijk maakt. Dit voorkomt dat er infecties in het lichaam optreden. Amandelen hebben gezien hun ligging vooral ene rol in het voorkomen van infecties van de bovenste luchtwegen. Achterin de keelholte, aan weerszijden van de tong, liggen de keelamandelen (tonsillen). In de neus-keelholte bevindt zich de neusamandel (adenoïd). Amandelen worden beschouwd als de poortwachters van het afweersysteem in neus- en keelholte. Vooral bij kinderen heeft het afweersysteem meer moeite om virussen en bacteriën op te vangen en onschadelijk te maken. Bij een grote toevloed van deze boosdoeners, kunnen de amandelen van kinderen gemakkelijk ontstoken raken. Bij volwassenen komt het niet zelden voor dat er een amandelontsteking ontstaat ten gevolge van deziekte van Pfeiffer. Zowel de keel- als de neusamandelen kunnen ontstoken raken en soms zijn ze tegelijk ontstoken. In een enkel geval gaat een amandelontsteking gepaard met eenkeelontsteking, wat heel vervelend is.
Wat zijn de symptomen van ontstoken amandelen?
Een kind met amandelontsteking voelt zich grieperig en lamlendig en wil vaak niet meer eten (slechte eetlust). Het kind klaagt over keelpijn, vooral keelpijn bij het slikken en de temperatuur kan wat verhoogt zijn. Vermoeidheid, hangerigheid, slecht slapen, snurken, veel door de mond ademen en een vieze adem kunnen ook aanwezig zijn. Mogelijke andere symptomen zijn telkens optredende verkoudheid met een loopneus of vieze neus, de aanwezigheid van rode ogen, hoofdpijn, oorpijn en een algeheel gevoel van malaise. Een enkele keer treden buikpijn, braken en diarree op. De klachten ontwikkelen treden vaak in de loop van 24-36 uur op en hangen samen met welke amandelen aangedaan zijn. Ook kunnen de lymfeklieren in de hals wat opgezwollen zijn en pijn doen. De betrokken amandel kan ook fors gezwollen zijn.
Soms kan de infectie zich uitbreiden naar de omliggende weefsels, met als gevolg bijvoorbeeld een oorinfectie, een sinusinfectie of een ontsteking van de borst. Een ontstoken amandel kan ook zorgen voor regelmatig terugkerendeverkoudheidof het herhaaldelijk optreden van middenoorontstekingen. Slechts zelden ontstaat er als complicatie van een amandelontsteking eenperitonsillair abces(keelabces). Dit is een ophoping van pus naast een amandel als gevolg van een bacteriële infectie, vaak aan één kant.
Wat te doen bij ontstoken amandelen?
Een amandelontsteking gaat meestal binnen enkele dagen vanzelf over. Eventueel kunnen klachten als keelpijn en koorts verzacht worden met een pijnstiller (paracetamol). Keelpijn kan ook bestreden worden door veel koude, niet-zuurhoudende dranken te drinken, ijs te eten en te gorgelen met warm water met zout. Ook kun je je wenden tot spoel- (hoest-)drankjes voor de keel, hoesttabletten, of sprays die je kan kopen bij de drogist of apotheek om een zere keel te bestrijden.
Het is belangrijk om genoeg water te drinken om uitdroging te voorkomen, ook al is het verleidelijk om niet veel te drinken als het pijnlijk is om te slikken.
Bij ernstige keelklachten, als de koorts langer dan drie dagen aanhoudt of als het kind ernstig ziek is, moet je een arts raadplegen.
Bij een bacteriële infectie kan antibiotica worden voorgeschreven, maar meestal gebeurt dit niet. Zonder tests kan vaak moeilijk bepaald worden of het om een virale of een bacteriële infectie gaat. Antibiotica doden wel bacteriën, maar geen virussen. Maar ook al is een bacterie de oorzaak is van een amandel- of keelinfectie, dan maakt een antibioticum in de meeste gevallen niet veel verschil.
Bij steeds terugkerende ontstekingen die veel problemen geven, kan besloten worden om de amandelen te verwijderen. In de volksmond wordt dit ‘knippen’ of ‘pellen’ genoemd. De medische benaming van het verwijderen van de keelamandelen is ’tonsillectomie’ en betreft het de neusamandel, dan spreekt men van ‘adenotomie’. Bij kinderen is veelal een dagopname nodig.
